عملکرد خودروسازان، اهمال مدیران دولتی، نبود نظارت و کمبود انرژی، همگی دست به دست هم داده‌اند تا پسته ایران بی‌اعتبار شود. اروپا ۲۶ محموله پسته کشور را برگشت زده و به گفته مقامات وزارت جهاد کشاورزی، مسئولان اروپایی دعوت سفر به ایران را نپذیرفته و مجوز نمایندگان را رد کرده‌اند.
سال ۱۴۰۱، اتحادیه اروپا به ایران اعلام کرد استانداردهایش در مورد آفلاتوکسین پسته را سختگیرانه‌تر خواهد کرد.
آفلاتوکسین یک سم قارچی طبیعی است که ذرت، بادام زمینی، پسته و محصولاتی دیگر را آلوده می‌کند.
مقامات دست‌اندرکار پسته در جمهوری اسلامی هشدارها در این زمینه را چندان جدی نگرفتند تا زنگ خطر صادرات پسته به صدا در بیاید و احتمال تحریم واردات پسته از ایران، در اتحادیه اروپا مطرح شود.
با بی‌توجهی مقام‌های ایرانی به هشدارهای اتحادیه اروپا، در نهایت ۲۶ محموله از ۲۲۶ محموله پسته ایران از اروپا برگشت خورد.
محمدمهدی برومندی، معاون امور باغبانی وزیر جهاد کشاورزی ضمن تایید این خبر با اشاره به میزان صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا در مقایسه با کل صادرات این محصول به سایر کشورها، تصریح کرد: «سالانه نزدیک به ۱۴۰ هزار تن پسته از کشور صادر می‌شود که از این رقم هفت هزار و ۵۰۰ تن سهم اتحادیه اروپا است.»
اظهارات برومندی درباره مرجوع شدن پسته ایران از اروپا در حالی است که این ماجرا می‌تواند روی صادرات پسته به سایر نقاط جهان هم تاثیرگذار باشد.
روزنامه دنیای اقتصاد نوشت بخش خصوصی نگران توقف صادرات پسته ایران به اتحادیه اروپا به دلیل «آلودگی این محصول به آفلاتوکسین» است.
به گفته عبدالله مهاجر دارابی، عضو هیات رییسه اتاق ایران، این مشکل باید شش ماه قبل حل می‌شد نه این که امروز دنبال راه‌حل آن باشند.
برومندی در نشست اضطراری اتاق بازرگانی ایران که روز ۲۱ آبان برگزار شد، تاکید کرد: «نکته اصلی اینجاست که چرا در طول دو سال گذشته میزان آلودگی‌ها علی‌رغم هشدار اتحادیه اروپا و پیگیری‌های دولت، افزایش یافته است؟»
به گفته این مقام وزارت جهاد کشاورزی، سیاست‌های نادرست دولت در روند صادرات و ورود شرکت‌های خودرویی به صادرات پسته، موجب شده است سطح کیفی تولید پسته کاهش پیدا کند و به دنبال آن، صادرکنندگان واقعی این محصول از میدان خارج شوند.
برومندی در نشست اتاق بازرگانی تاکید کرد صادرات پسته به دلیل تورم داخلی و بالا رفتن هزینه تولید، دیگر صرفه اقتصادی ندارد.
او ادامه داد: «پیش‌بینی می‌شود تا دو سال دیگر محصول ایرانی از سبد مصرف سایر کشورها خارج می‌شود چون نظام پیمان‌سپاری ارزی اجازه نمی‌دهد صادرات را ادامه دهیم.»
نقش خودروسازان
۱۵ مهر ۱۴۰۳، مهدی طبیب‌زاده، عضو اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با ایلنا گفت خودروسازانی که در تامین ارز مورد نیاز برای واردات قطعات با مشکل روبه‌رو شده‌اند برای تامین این ارز به خرید و صادرات کالاهایی از قبیل پسته، مس، فولاد و کالاهای دیگر روی آورده‌اند تا بتوانند قطعات وارد کنند.
۲۹ مهر ۱۴۰۳، محمدعلی محمد میرزائیان، رییس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی استان کرمان در گفت‌وگو با ایسنا، در تشریح این موضوع گفت: «چون خودروسازان شناخت کافی از محصول پسته ندارند، بدترین و بی‌کیفیت‌ترین پسته را صادر می‌کنند، بازارهای جهانی را از دست می‌دهند و برند پسته ایران را بدنام می‌کنند.»
او با اشاره به آسیب ورود خودروسازان به تجارت پسته گفت: «پسته پیش از عید به قیمت هفت هزار و ۲۰۰ دلار در چین فروش می‌رفت وقتی شرکت‌های خودرویی وارد بازار شدند، پسته را به قیمت نسبتا روز در ایران خریده و در چین پنج درصد زیر قیمت یعنی با شش هزار و ۸۰۰ یا شش هزار و ۹۰۰ دلار فروختند.»
محمد صالحی، رییس هیات مدیره انجمن پسته ایران با اشاره به این که هیچ صادرکننده‌ای نتوانسته با قیمت فروش خودروسازان رقابت کند، گفت: «شرکت‌های خودرویی توانستند به پنج درصد از وارد کننده‌های چین، جنس برسانند. ۹۵ درصد دیگر جنس به آن‌ها نمی‌رسید و همین باعث شد به بازاری که ۲۰۰ هزار تن پسته در سال گذشته به آن صادر شده بود، زیر ۲۰ هزار تن پسته صادرات داشته باشیم.»
همه چیز برای نابودی صادرات قدیمی ایران آماده است
برومندی با اشاره به اهمال‌کاری دولت در رفع ایرادات گرفته شده از پسته ایران از سوی اروپا، گفت در جریان رفع مشکل پسته ایران، در نهایت نماینده اتحادیه اروپا علی‌رغم دعوتی که از او شد، به ایران سفر نکرد و مجوز حضور نمایندگان ایران را هم ندادند.
از طرفی، طبق اظهارات صالحی، ورود خودروسازان به بازار صادرات سبب بر هم خوردن عرضه و تقاضا در کشورهای مقصد شده است؛ موضوعی که در دراز مدت روی بازار صادراتی تاثیرگذار خواهد بود
در کنار تمام این شکلات، کمبود انرژی در کشور نیز به تمام این دلایل اضافه شده است.
شهریور ۱۴۰۳، در پی خاموشی‌های گسترده، حمیدرضا ترابی، رییس کمیسیون کشاورزی اتاق کرمان با اشاره به این که برق موتور‌های کشاورزی هر روز قطع می‌شود، گفت: «به دلیل قطع برق، ۲۰ تا ۴۰ درصد محصول پسته استان پوک شده است.»
چند روز پس از این اظهارات، احمد حیدری، مدیر جهاد کشاورزی رفسنجان، از نابودی هفت هزار و ۲۰۰ تن پسته این شهرستان در پی قطع مکرر برق خبر داد.