روز چهارشنبه ششم تیر اولین جلسه دادگاه ایوان گرشکویچ، خبرنگار آمریکایی روزنامه وال استریت ژورنال در روسیه برگزار شد. او به جاسوسی برای سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا از یک شرکت تولید کننده تانک متهم شده است.

جلسه دادگاه در شهر یکاترینبورگ برگزار شد، جایی که افسران سرویس امنیتی اف‌.اس‌.بی. FSB، گرشکویچ را در یک رستوران هنگام غذا خوردن در روز ۹ فروردین ۱۴۰۲ دستگیر کردند.

این اولین محاکمه یک خبرنگار آمریکایی در روسیه پس از جنگ سرد است.

او از زمان بازداشت نزدیک به ۱۶ ماه را در زندان لفورتوو مسکو گذرانده است و در صورتی که از سوی دادگاه مجرم شناخته شود، تا ۲۰ سال زندان در انتظارش خواهد بود.

گرشکویچ، روزنامه او و دولت آمریکا همگی این اتهامات را رد کرده و می‌گویند او فقط وظیفه خود را به عنوان یک گزارش‌گر تایید شده وزارت امور خارجه روسیه برای کار در آنجا انجام داده است.

سفارت آمریکا در مسکو در بیانیه‌ای خواستار آزادی گرشکویچ شد و گفت پرونده او «بر اساس شواهد، مطابق هنجارهای جاری یا حاکمیت قانون» نیست و روسیه از شهروندان آمریکایی برای دست‌یابی به اهداف سیاسی خود استفاده می‌کند.

تیر ماه ۱۴۰۲ کارشناسان سازمان ملل متحد بازداشت گرشکویچ در روسیه را حمله به خبرنگاری آزاد توصیف کرده و خواهان آزادی فوری او شدند.

در جریان محاکمه

به خبرنگاران اجازه داده شد تا قبل از شروع دادگاه از گرشکویچ ۳۲ ساله فیلم‌برداری کنند. او با سری تراشیده و یک پیراهن یقه باز، ایستاده در یک جعبه شیشه‌ای، لبخند کم‌رنگی زد و برای همکارانی که می‌شناخت، سر تکان داد.

دادستان میکاییل اوزدویف، در شرح اتهامات او به خبرنگاران گفت گرشکویچ به دستور سازمان سی‌.آی‌.ای، در مهر ۱۴۰۲ در منطقه سوردلوفسک (Sverdlovsk) اطلاعات محرمانه‌ای در مورد فعالیت‌های یک شرکت دفاعی فعال در زمینه تولید و تعمیر تجهیزات نظامی جمع‌آوری کرده است.

این تاریخ چند ماه پس از دستگیری گرشکویچ بود و دادستان بعدتر به خبرنگاران گفت در صحبت‌هایش اشتباه کرده و اتهام مطرح شده در واقع در فروردین ۱۴۰۲ و هم‌زمان با دستگیری این خبرنگار رخ داده است.

پشت درهای بسته

پس از چند ساعت محاکمه پشت درهای بسته، دادگاه تاریخ جلسه بعدی را ۲۳ مرداد اعلام کرد؛ تاریخی که نشان می‌دهد پرونده ماه‌ها به طول می‌انجامد. دلیل فاصله طولانی تا جلسه بعد مشخص نیست.

محاکمه‌های پشت درهای بسته، رویه‌ای استاندارد در روسیه برای اتهام‌ خیانت یا جاسوسی است که معمولا می‌تواند چندین ماه طول بکشد.

کرملین می‌گوید این پرونده مربوط به دادگاه است و گرشکویچ حین انجام عمل مجرمانه دستگیر شده است.

هنوز شواهدی برای این اتهام ارائه نشده است.

زندانیان آمریکایی در روسیه

آمریکایی‌های بازداشت شده در روسیه در شدیدترین بحران بین مسکو و واشینگتن در ۶۰ سال گذشته گرفتار شده‌اند که محصول حمله روسیه به اوکراین است.

ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهوری روسیه گفته است این کشور پذیرای ایده مبادله زندانیان با گرشکویچ است و تماس‌هایی با آمریکایی‌ها برقرار شده است.

آمریکا، مسکو را به استفاده از «دیپلماسی گروگان‌گیری» متهم کرده و گفته است بازداشت گرشکویچ و پل ویلان، دیگر زندانی آمریکایی، اشتباه بوده و واشینگتن متعهد است آنان را به خانه بازگرداند.

در بیانیه سفارت آمریکا آمده که مقامات روسیه نتوانسته‌اند شواهدی مبنی بر اثبات اتهامات گرشکویچ ارائه داده یا توضیح دهند که چرا کار او به عنوان یک روزنامه‌نگار جرم است.

فشار روسیه بر خبرنگاران خارجی

وال استریت ژورنال از اظهار نظر در مورد هدف سفر گرشکویچ به منطقه اورال روسیه یا ادعای دادستان مبنی بر «تلاش برای جمع‌آوری اطلاعات یک تامین‌کننده تانک برای جنگ» خودداری کرده است.

این نشریه قبل از محاکمه اعلام کرد که گرشکویچ به عنوان یک روزنامه‌نگار معتبر آنجا بود و کارش را انجام می‌داد.

بسیاری از سازمان‌های خبری غربی پس از آغاز جنگ اوکراین در زمستان ۱۴۰۱، کارکنان خود را از روسیه خارج کردند.

روسیه آن زمان با تصویب قوانینی، مجازات‌های زندان طولانی برای «بی‌اعتبار کردن» نیروهای مسلح یا انتشار «اخبار جعلی» در مورد آن‌ها در نظر گرفت.

گرشکویچ یکی از معدود خبرنگاران غربی در کنار خبرنگاران رویترز بود که از داخل روسیه گزارش می‌دادند.

روزنامه‌نگار آمریکایی دیگری به نام آلسو کورماشوا سال گذشته دستگیر شد و به اتهام نقض قانون «عامل خارجی» روسیه و «انتشار اطلاعات نادرست در مورد نیروهای مسلح» در انتظار محاکمه است.

او نیز اتهامات خود را رد می‌کند.

در هفته‌های گذشته، یک محقق فرانسوی به نام لوران وینتیه هم دستگیر و متهم شد هنگام جمع‌آوری اطلاعات در مورد ارتش روسیه، به عنوان یک عامل خارجی ثبت‌نام نکرده است.